1 W tym czasie powstał Matatiasz, syn Jana, syna Symeona, kapłan z pokolenia Joariba¹ z Jerozolimy, który mieszkał w Modin¹. 2 Miał on pięciu synów: Jana, który miał przydomek Gaddi, 3 Szymona, który miał przydomek Tassi, 4 Judę, który miał przydomek Machabeusz², 5 Eleazara, który miał przydomek Auaran, i Jonatana, który miał przydomek Apfus. 6 Kiedy zobaczył on świętokradztwa, które się działy między ludem w Judzie i w Jerozolimie, 7 powiedział:
«Biada mi! Dlaczego się urodziłem?
Czy po to, żeby oglądać upadek mego narodu
i upadek Świętego Miasta?
Oto zasiedli tam po to,
żeby wydać je w ręce nieprzyjaciół,
a świątynię w ręce cudzoziemców.
8 Świątynia stała się podobna do człowieka bez czci,
9 a wspaniałe jej naczynia zabrano do niewoli.
Niemowlęta³ jego mordowano na ulicach,
a młodzieńcy [padali] pod nieprzyjacielskim mieczem.
10 Jakiż naród nie rozciągał nad nim władzy
i siłą nie zabierał z niego łupów!
11 Wszystkie jego ozdoby zrabowano:
niegdyś wolne - stało się niewolnikiem.
12 I oto wniwecz obrócona jest świętość nasza,
piękność nasza i chwała nasza,
a poganie je zbezcześcili.
13 Na cóż więc nam jeszcze życie?»
14 Matatiasz i jego synowie rozdarli swoje szaty, włożyli na siebie wory i gorzko płakali.





15 Wtedy do miasta Modin przybyli królewscy wysłańcy, którzy zmuszali do odstępstwa przez uczestnictwo w składaniu ofiary. 16 Wielu spomiędzy Izraelitów przyszło do nich. Gdy jednak zebrali się Matatiasz i jego synowie, 17 wtedy królewscy wysłańcy zwrócili się do Matatiasza słowami:
«Ty jesteś zwierzchnikiem, sławnym i wielkim w tym mieście, a powagę twoją umacniają synowie i krewni. 18 Teraz więc ty pierwszy przystąp i wykonaj to, co jest polecone w królewskim dekrecie, tak jak to uczyniły już wszystkie narody, a nawet mieszkańcy Judy i ci, którzy pozostali w Jerozolimie. Za to ty i synowie twoi będziecie należeli do królewskich przyjaciół⁴, ty i synowie twoi będziecie zaszczytnie obdarzeni srebrem, złotem i innymi darami».
19 Na to jednak Matatiasz odpowiedział donośnym głosem: «Jeżeli nawet wszystkie narody, które mieszkają w państwie podległym królewskiej władzy, na znak posłuszeństwa swemu królowi odstąpiły od kultu swych ojców i zgodziły się na jego nakazy, 20 to jednak ja, moi synowie i moi krewni będziemy postępowali zgodnie z przymierzem, które zawarli nasi ojcowie. 21 Niech nas [Bóg] broni od przekroczenia prawa i jego nakazów! 22 Królewskim rozkazom nie będziemy posłuszni i od naszego kultu nie odstąpimy ani na prawo, ani na lewo».
23 Zaledwie skończył mówić te słowa, pewien człowiek, Judejczyk, przystąpił do ołtarza w Modin, ażeby złożyć ofiarę, zgodnie z królewskim dekretem. 24 Gdy zobaczył to Matatiasz, zapłonął gorliwością i zadrżały mu nerki, i zawrzał gniewem, który był słuszny⁵. Pobiegł więc i zabił tamtego obok ołtarza. 25 Zabił wtedy także królewskiego urzędnika, który zmuszał do składania ofiar, ołtarz zaś rozwalił. 26 Zapałał gorliwością o Prawo i tak uczynił jak Finees Zambriemu, synowi Saloma⁶.
27 Wtedy też Matatiasz zaczął w mieście wołać donośnym głosem: «Niech idzie za mną każdy, kto płonie gorliwością o Prawo i obstaje za przymierzem». 28 Potem zaś on sam i jego synowie uciekli w góry, pozostawiając w mieście wszystko, co tylko posiadali.





29 Wtedy wielu z ludzi, którzy szukali tego, co sprawiedliwie i słuszne, udało się na pustynię⁷ i tam przebywało 30 razem ze swoimi dziećmi, żonami i bydłem. Wszystko bowiem, co złe, zwaliło się na nich. 31 Do urzędników zaś królewskich i do wojska, które było w Jerozolimie, w Mieście Dawidowym, doniesiono, że ludzie, którzy wzgardzili królewskim rozkazem, poszli na pustynię do jaskiń. 32 Wielu więc udało się za nimi w pościg, a kiedy ich napotkali, rozłożyli się obozem naprzeciwko nich. Potem rozpoczynali z nimi walkę w dzień szabatu⁸. 33 Mówili do nich: «Dość już! Wyjdźcie i uczyńcie to, co głosi królewski rozkaz, a będziecie żyli». 34 Odpowiedzieli: «Nie wyjdziemy, nie będziemy robili tego, co głosi królewski rozkaz, i nie znieważymy szabatu». 35 Zaraz więc [tamci] zaczęli walczyć przeciwko nim. 36 Oni jednak ani im nie odpowiedzieli, ani kamieniami na nich nie rzucali, ani nawet jaskiń nie zatarasowali. 37 Mówili tylko: «Umrzyjmy wszyscy z czystym sumieniem! Niebo i ziemia są naszymi świadkami, że wy niesprawiedliwie nas mordujecie». 38 Natarli [tamci] na nich w czasie walki [prowadzonej] w szabat, tak że zostali oni pozabijani, a także ich żony, dzieci - blisko tysiąc ludzi - i bydło.
39 Kiedy Matatiasz i jego przyjaciele dowiedzieli się o tym, bardzo ich opłakiwali, 40 a jeden do drugiego mówił: «Jeżeli wszyscy będziemy tak postępowali jak nasi bracia i [w szabat] nie będziemy walczyć z poganami o nasze życie i nasze ustawy, to teraz bardzo szybko zgładzą nas z ziemi». 41 Tego więc dnia postanowili: «Jeśliby jakikolwiek człowiek w dzień sobotni wyszedł walczyć przeciwko nam, my będziemy z nim walczyli, żebyśmy nie zginęli wszyscy, tak jak zginęli nasi bracia w jaskiniach»⁹.





42 Wtedy przyłączyło się do nich zgromadzenie asydejczyków¹⁰. Izraelici mocni i odważni, z których każdy dobrowolnie stanął w obronie Prawa. 43 Wszyscy również, którzy uciekali od złego, przyłączyli się do nich i wzmocnili ich. 44 W ten sposób utworzyli on wojsko i w gniewie uderzyli na grzeszników¹¹, a w swej zapalczywości - na ludzi wiarołomnych; reszta zaś szukała ratunku w ucieczce do pogan.
45 Matatiasz i jego przyjaciele obchodzili [wszystkie miejscowości] i rozwalali ołtarze¹² 46 oraz obrzezywali nieobrzezane dzieci, jakie tylko spotkali na izraelskich ziemiach. 47 Prześladowali synów pychy¹³, a szczęście sprzyjało ich postępowaniu. 48 Tak więc bronili Prawa przed poganami i królami i nie pozostawili grzesznikowi pola do działania.





49 Kiedy zbliżyły się dni śmierci Matatiasza, powiedział do swoich synów:
«Teraz jest czas, w którym pycha jest górą, czas karania,
czas, [kiedy panuje żądza] zniszczenia i straszliwy gniew.
50 Teraz więc, dzieci, brońcie Prawa,
a nawet życie swoje oddajcie za przymierze, zawarte z waszymi ojcami.
51 Pamiętajcie o tym, jak postępowali ojcowie,
co czynili za swojego życia,
a zdobędziecie wielką chwałę
i imię wasze wiecznie [wspominać będą].
52 Czyż nie w czasie pokusy Abraham okazał się wiernym?
I zostało mu to poczytane za sprawiedliwość¹⁴.
53 Józef w czasie największych trudności zachował przykazanie
i został panem Egiptu¹⁵.
54 Nasz praojciec Finees za swoją wielką gorliwość
otrzymał obietnicę kapłaństwa na wieki¹⁶.
55 Jozue za zachowanie Bożego polecenia
został sędzią Izraela¹⁷.
56 Kaleb za to, że przed zgromadzeniem wydał świadectwo,
otrzymał ziemię w dziedzictwo¹⁸.
57 Dawid za swoją pobożność
odziedziczył na wieki tron królewski¹⁹.
58 Eliasz w nagrodę za swoją wielką gorliwość o Prawo
został zabrany do nieba²⁰.
59 Chananiasz, Azariasz i Miszael przez wiarę
zostali wyratowani z płomienia²¹.
60 Daniel dzięki swej niewinności
z paszczy lwów został ocalony²².
61 Tak możecie przejść myślą jedno pokolenie po drugim
i przekonacie się, że nie zawiedzie się ten,
kto w Nim pokłada swe nadzieje.
62 Nie obawiajcie się zatem pogróżek grzesznego człowieka²³,
bo jego chwała to gnój i robactwo;
63 dziś się wywyższa, a jutro już go się nie znajdzie,
bo powrócił do swego prochu i przepadły jego zamysły²⁴.
64 Synowie! Bądźcie mężni i mocni w [zachowaniu] Prawa,
przez nie bowiem dostąpicie chwały.
65 Oto wasz brat Szymon. Wiem, że jest on człowiekiem rozważnym. Jemu będziecie posłuszni po wszystkie dni, bo on będzie wam zastępował ojca, 66 a Juda Machabeusz, który od samej młodości odznacza się nadzwyczajną siłą, będzie dowódcą waszego wojska i będzie prowadził wojnę z ludami. 67 Wy więc ściągnijcie do siebie tych wszystkich, którzy przestrzegają Prawa, i w imieniu swego ludu wykonajcie pomstę! 68 Ściśle odpłaćcie poganom, a trzymajcie się przepisów Prawa!»
69 Potem udzielił im swego błogosławieństwa i został dołączony do swoich przodków. 70 Zmarł w roku sto czterdziestym szóstym²⁵ i został pochowany w rodzinnych grobach w Modin. Cały Izrael opłakiwał go z bardzo wielkim żalem.