Pierwszy z tzw. listów powszechnych (lub katolickich) pochodzi od św. Jakuba. Cała niemal tradycja uważa za autora listu św. Jakuba Młodszego, krewnego Chrystusa Pana i zwierzchnika Kościoła jerozolimskiego (Mk 15,40; Dz 12,17 i Ga 1,19). Wymienia go św. Mateusz w swym katalogu Apostołów (Mt 10,3) jako syna Alfeusza (w odróżnieniu od św. Jakuba Starszego, syna Zebedeusza, a brata św. Jana). Dzięki interwencji św. Jakuba Młodszego na tzw. soborze jerozolimskim (Dz 15,13nn) został zażegnany groźny spór o konieczność zachowywania Prawa starotestamentowego przez nawróconych pogan. Ciesząc się wielkim poważaniem i wpływami, Apostoł stał się ofiarą nienawiści Sanhedrynu i poniósł śmierć męczeńską w roku 62. Wobec braku kryteriów zewnętrznych czas powstania listu jest trudny do ustalenia. Został on napisany w każdym razie nie później niż w roku 62, możliwe, że przed soborem w Jerozolimie (r. 49/50).
Zarówno tematyka, jak i konkretna treść listu świadczą o pochodzeniu Autora z Żydów. Wprawdzie bardzo poprawny, niekiedy nawet wytworny, język grecki oryginału niezupełnie odpowiada danym Pisma świętego i tradycji o św. Jakubie Młodszym, prawdopodobnie jednak Autor posługiwał się, jak zwykle w starożytności, sekretarzem dbającym także o poprawny język i styl. Poprzez szatę literacką można stosunkowo łatwo dostrzec semicki sposób myślenia, związany z ST.
Do IV wieku w niektórych Kościołach nie zaliczano tego listu do ksiąg natchnionych. Od połowy IV wieku wszyscy jednomyślnie uznają go za księgę NT, co uroczyście zatwierdził Sobór Trydencki.
List zawiera zbiór krótkich i zwięzłych pouczeń moralnych na różne tematy, sprawiających raczej wrażenie żywego słowa. Tytuł tylko (Jk 1,1) i może aluzja do urzędu nauczycielskiego Autora (Jk 3,1) nadają słowom św. Jakuba charakter listu. Nadto brak w nim pierwiastka osobistego, tak charakterystycznego w listach św. Pawła, brak gruntownego wykładu konkretnej prawdy lub prawd teologicznych, brak wreszcie odpowiedniego zakończenia, właściwego każdej formie listu. Za to używa Autor chętnie przykładów, obrazujących poszczególne pouczenia, dialogów i personifikacji; stosownie do rodzaju pouczenia to przekonuje, to gani, zachęca lub grozi. Ten sposób przedstawiania myśli religijno-moralnej był bardzo rozpowszechniony w czasach rodzącego się chrześcijaństwa, a nawet w czasach przedchrześcijańskich. Spotykamy go w licznych apokryfach (m.in. w niedawno znalezionych rękopisach z Qumran).
List św. Jakuba ma charakter praktyczny. Głównym celem Autora było napomnienie chrześcijan (zwłaszcza pochodzących z Żydów) do wytrwania w "słowie prawdy", które niedawno przyjęli. Omawia zatem św. Jakub chrześcijańską postawę wobec różnych doświadczeń i pokus (Jk 1,2-18), podkreśla konieczność dobrych uczynków, które płyną z wiary (Jk 1,19-27), przede wszystkim uczynków miłości bliźniego, występując przeciw kłótliwości, chciwości, przywiązaniu do świata, a zwłaszcza przeciwko uciskowi ubogich (Jk 3,1-5,20). Niektóre pouczenia przypominają żywo wypowiedzi Chrystusa Pana z Kazania na Górze. Nie brak i aluzji liturgicznych; między innymi wyraźnie opisane jest namaszczenie chorych (Jk 5,14n), co stanowi jedno z głównych źródeł nauki Kościoła o tym sakramencie.