Prorok Ozeasz (hebr. Hoszea, skrót znanego imienia Jehoszua, tzn. Jahwe wybawił) znany jest w Biblii jedynie ze swej księgi. Pochodził z państwa północnego, które było również terenem jego działalności prorockiej, mimo że w swych wystąpieniach nawiązuje do całego narodu izraelskiego. Ozeasz wykonywał urząd prorocki w VIII w. przed Chr.; dokładniejsza data jest bardzo trudna do ustalenia, tym bardziej że deuteronomiczny tytuł (Oz 1,1) pochodzi z czasów późniejszych. Dane historyczne księgi wskazują na okres panowania dynastii Jehu, a w każdym razie na lata przed upadkiem Samarii.
Druga połowa VIII w. stoi w państwie północnym pod znakiem zamętu politycznego oraz upadku religijno-moralnego. Zanikał sakralny charakter monarchii, a często zmieniający się władcy nie troszczyli się o zachowanie przymierza między Bogiem a wybranym narodem. Ozeasz karci w swoich mowach wszelkie nadużycia synkretyczne, kreowanie królów bez pytania się o wolę Bożą oraz występki moralne zakazane Prawem Bożym. Adresatami jego gróźb są dygnitarze dworscy, politycy, a także kapłani związani z miejscami oficjalnego kultu. Prorok posługuje się w swoich mowach językiem obrazowym, bogatym w symbolikę teologiczną i tchnącym głęboką miłością ku swemu narodowi. Często zmieniająca się gra uczuć, nieraz bardzo gwałtownych, utrudnia niejednokrotnie zrozumienie poszczególnych mów. Dalszą trudność nastręcza zły stan tekstu hebrajskiego oraz szereg podejmowanych już w starożytności prób jego wyjaśnienia.
W księdze można wyróżnić dość wyraźnie trzy części. Pierwsza z nich opisuje historię małżeństwa Ozeasza (Oz 1-3 [->Oz 1,1]), przeplataną mowami Boga, wzorowanymi na procedurze sądowej. Analiza stylu (1 i 3 osoba) i słownictwa każe przypuszczać, iż chodzi o rzeczywiste zdarzenie, a nie tylko o alegorię teologiczną. Druga część (Oz 4,1-9,9) obejmuje szereg karcących mów prorockich co do nadużyć kultowych i politycznych, trzecia zaś (Oz 9,10-14,1) podobne mowy o bałwochwalstwie Izraela jako konsekwencji dawnych grzechów popełnianych w ciągu długiej historii Izraela. Księgę zamyka wezwanie do powrotu do Boga, stylizowane jako liturgia pokutna.
Autentyczność księgi nie nastręcza poważniejszej trudności. Tytuł i epilog napisane stylem mądrościowym, są pochodzenia późniejszego. Nadto księga została w niektórych wierszach zaktualizowana w środowisku judzkim i dostosowana do nowych warunków politycznych i religijnych (np. Oz 1,7; Oz 5,5; Oz 6,11; Oz 8,14; Oz 12,1b). Takich prób powtórnego - aktualnego - odczytania treści proroctw Ozeasza było zapewne więcej w okresie późniejszym, choć dziś są one trudne do ustalenia.
Teologia księgi koncentruje się wokół zapoznanej miłości Boga do swego narodu. Bóg wymaga od niego pełnego miłości oddania i poznania Boga (Oz 6,6), płynącego z głębi serca. Izrael pozostał tylko przez bardzo krótki czas wędrówki na pustyni wierny swemu Bogu; później wstąpił na drogę buntu i odstępstwa. Wszystkie stany i warstwy społeczne sprzeniewierzyły się Panu i naruszyły Przymierze. Dlatego Bóg chciałby poprowadzić swój naród znów na pustynię, by wytworzyć dawną więź miłości i zaufania (Oz 2,16). Symbolika małżeństwa oznacza przede wszystkim przymierza miedzy Bogiem a Jego narodem, dalej zaś obejmuje całokształt stosunków miedzy partnerami przymierza. Alegoryzujące zastosowanie małżeństwa jako symboliki teologicznej jest owocem osobistej refleksji Proroka nad własnym życiem; wywarło ono wielki wpływ na słownictwo i teologię późniejszych proroków (Jeremiasza, Ezechiela, Deutero-Izajasza). Za odstępstwo spadnie na naród kara przedstawiona pod postacią najazdu asyryjskiego; także ten obraz nieprzyjaciela pustoszącego kraj pozostanie klasyczny w groźbach późniejszych proroków. Interesowała się nim także pozabiblijna literatura judaizmu (por. komentarz Zrzeszenia qumrańskiego do Oz).
NT przytacza często słowo Proroka, co świadczy o jego aktualności teologicznej. Wypowiedź Ozeasza o wyższości miłości w porównaniu z ofiarami podejmuje Chrystus Pan dwukrotnie (Oz 6,6 - Mt 9,13 i Mt 12,7). Z innych tekstów należy wymienić zwłaszcza Oz 1,9 por. Rz 9,26; Oz 2,25 - Rz 9,25; 1 P 2,10; Oz 10,8 - Łk 23,30; Ap 6,16; Oz 13,14 - 1 Kor 15,54 i może Hbr 2,14.